Format papieru

Gdyby nie istniał papier, reklama wyglądała by zupełnie inaczej. Jednak na szczęście ok. 2000 lat temu w Chinach oficjel o imieniu Ts’ai Lun zauważył, że efektem ubocznym mycia waty jedwabnej poprzez namaczanie jej i intensywne ubijanie kijami, jest produkt, który później można wykorzystać do stworzenia trwalszego materiału.

Krótka historia papieru

Cesarzowi, gdy tylko dowiedział się o odkryciu Ts’ai Lun’a, tak bardzo spodobał mu się ten nowy produkt, że nakazał wybudować wytwórnię takiego papieru, a jego recepturę utrzymywać w tajemnicy. Tajemnicę udało się utrzymać ponad 700 lat. Wtedy to na tereny, na których znajdowała się wytwórnia papieru, najechały arabskie wojska. Siłą wydusiły one z pracowników recepturę, którą następnie podzielili się z resztą świata arabskiego.

Jednak mimo, że Chińczycy byli pierwsi, to jednak nie tylko im udało się stworzyć papier. Koreańczycy podstawową recepturę znali już w III wieku. W VI wieku poznali ją również Japończycy, dzięki uprzejmości Koreańczyków. Jednak do Europy sztuka produkcji papieru dotarła dopiero w X wieku, dzięki Szlakowi Jedwabnemu. Pierwsza wytwórnia papieru w Europie powstała w Hiszpanii w 1154 roku.

Format papieru A

W Polsce wielkości papieru odpowiadają międzynarodowej normie ISO 216. Norma ta dzieli formaty papieru na format A, format B i format C. Najbardziej rozpowszechnionym formatem jest format A. Najbardziej rozpowszechnioną wielkością z tego formatu jest A4, a więc kartka z drukarki. Podstawą wyjściową w formacie A jest wielkość A0, a więc wymiary 841 mm x 1189 mm. Czemu za podstawę wybrano taką dziwną liczbę? Powód jest dość prozaiczny – jej powierzchnia wynosi 1m2, a stosunek jej boków wynosi  1 do √2. Dzięki zachowaniu tej proporcji po złożeniu kartki A0 na pół otrzymujemy format A1 i tak dalej. Oznacza to, że w wielkości A0 mieści się 16 kartek wielkości A4.

Charakterystyczny wymiarem formatu A jest format DL, czyli wymiar 99 mm x 210 mm. Jak go osiągnąć? Wystarczy wziąć kartkę A4 i złożyć ją po dłuższym boku na trzy równe części. Otrzymany wymiar będzie właśnie naszym wymiarem DL.

Ten format urzędy stosują w swoich pismach. Jest to również bardzo popularny format na druk ulotek.

Format papieru B

Format papieru B jest zwanym formatem pomocniczy. Jest to spadek po historycznych prasach drukarskich, które potrzebowały większego papieru, aby można było na nim umieścić marginesy. Po zakończeniu druku na prasie, marginesy się odcinało, a efektem pracy był druk w klasycznym formacie A.

Dzisiaj technologia bardzo poszła do przodu w porównaniu z pierwszymi prasami drukarskimi, jednak format B nadal jest szeroko stosowany. Powód jest taki samego jak przed wiekami – można na nim umieścić np. znaczniki cięcia.

Bardzo często spotykamy produkty w formacie B5. Są to różnego rodzaju książki, terminarze, kalendarze książkowe.

Format papieru C

O ile zastosowanie formatu B wydaje się nieco kłopotliwe i niezrozumiałe, dla osób niezwiązanych z poligrafią, o tyle kłopot ten nie powinien występować w przypadku formatu C. Sprawa tutaj jest bardzo prosta.

Format C, podobnie jak B, jest również spadkiem po przeszłości. Jednak on miał powszechne zastosowanie w życiu codziennym. Listy były wtedy wysyłane na porządku dziennym. Aby nikt postronny jego treści nie przeczytał, najpierw trzeba było go włożyć w kopertę. Format C jest to właśnie tak zwany format kopertowy, a więc niewiele większy niż format A, po to by format A wszedł do niego bez problemów.

Jeżeli napisaliśmy list w formacie A4 i chcemy go wysłać bez składania to format koperty idealnie pasujący na ten list to C4.

Format C jest obecnie również wykorzystujemy w poligrafii. Na jego podstawie projektuje się na przykład teczki ofertowe, aby bez problemowo mieściły kartki A4.

Format brytyjski i amerykański

Wielka Brytania w XV wieku posiadała już własne wytwórnie papieru. W XVIII wieku Wielka Brytania opracowała swój unikalny system miar papieru, w którym podstawowy wymiar miał 25 x 20 cali i nazywał się Royal. Obecnie Wielka Brytania w większości przeszła już na standard ISO 216, jednak pewne jego elementy nadal są używane w sądownictwie i na dworze królewskim.

To właśnie z systemu brytyjskiego wywodzi się system amerykański. Co prawda do 1992 roku w USA nie posiadali jednego spójnego standardu papieru. Do tego czasu we wszystkich instytucjach rządowych używano format legal ( 14 × 8½ cala). Sekretarz stanu Herbert Hoover, w celu wprowadzenia oszczędności wprowadził obowiązkowo format government-letter ( 10½ × 8 cala). Wybór padł na taki format, ponieważ taki wymiar miały bardzo popularne wtedy kołonotatniki, co powodowało, że papier w takim formacie był sporo tańszy.

W czasach prezydentury Ronalda Reagana, na wniosek producentów drukarek wprowadzono normę ANSI/ASME Y14.1, która z niewielkimi korektami obowiązuje do dzisiaj. System amerykański występuje także w Kanadzie oraz w części Meksyku.

System japoński

W Japonii obowiązującym systemem miar papieru jest JIS. Dzieli on formaty papieru na format A i format B. O ile format A jest mniej więcej zbliżony do normy ISO 216, o tyle format B posiada mniejszą powierzchnię o 1,5 raza od formatu B normy ISO 216..

W Japonii występują również tradycyjne wymiary papieru. Dwa najbardziej znane wymiary tego rodzaju to Shiroko-ban (1030 × 1456 mm ) i Kiku (264 × 379 mm).